Hoe kan je insulineresistentie testen? HOMA-IR & andere methodes

Heb je het vermoeden dat je insulineresistentie hebt? En zou je dit willen laten bevestigen met een test?

Insulineresistentie is een oorzaak van vele gezondheidsklachten, waaronder energieschommelingen, grote trek, hoge bloeddruk, moeilijk afvallen, ontstekingen, diabetes type 2 en ga zo maar door.

Er zijn meerdere methodes om insulineresistentie te testen. In dit artikel lees je welke methoden er zijn en hoe deze werken.

Wat is insulineresistentie?

Bij insulineresistentie zijn cellen ongevoelig(er) geworden voor het hormoon insuline. Dat komt omdat de receptoren (de slotjes van de cel) van insuline verlaagd zijn of onvoldoende werkzaam zijn.

Bij cellen die ongevoeliger zijn voor insuline, zal de alvleesklier moeten compenseren door meer insuline te gaan produceren. Insuline heeft immers als belangrijke taak om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden. En bij insulineresistentie is meer insuline nodig om dezelfde hoeveelheid aan glucose te laten opnemen door de cellen.

Chronisch verhoogde insulinewaarden wordt ook wel hyperinsulinemie genoemd. Dit is dé oorzaak van het metabool syndroom, wat ook wel pré-diabetes wordt genoemd.

Het metabool syndroom speelt een grote rol bij veel klachten zoals PCOS, acné, vleesbomen, hevige menstruaties, overgewicht, migraine, hoge bloeddruk, hoog cholesterol en overmatige honger.

Het omkeren van insulineresistentie, oftewel het verbeteren van de metabole flexibiliteit, is daarom bij kPNI- en orthomoleculair therapeuten heel vaak een belangrijk onderdeel van de behandeling. Een insulineresistentie test is daarom geen overbodige luxe.

Oorzaken van insulineresistentie

Insulineresistentie wordt bijna altijd veroorzaakt door een actief immuunsysteem. Als dit kortdurend is, is dat geen probleem en zal de insulineresistentie ook weer snel verdwijnen.

Maar bij langdurige activatie van het immuunsysteem, wordt insulineresistentie vroeg of laat wel een probleem.

Insulineresistentie is namelijk een strategie van het immuunsysteem om voldoende energie, in de vorm van glucose, naar zich toe te kunnen trekken. Als dit te lang aanhoudt, gaat dit ten koste van andere systemen en organen. Die krijgen dan op ten duur een energietekort.

Bovendien zal bij insulineresistentie ook altijd veel insuline in het lijf circuleren, waardoor lichaamscellen niet meer goed kunnen worden ontladen en voornamelijk in de groeistand staan. Je snapt dan ook dat gewicht verliezen in deze situatie moeilijk wordt. Vet moet immers ook worden ontladen vanuit de vetcel om af te vallen.

De volgende factoren spelen mee in het chronisch activeren van het immuunsysteem en dus insulineresistentie veroorzaken:

• Overeten en te vaak eten
• Te veel snelle koolhydraten
• Junkfood
• Roken en alcohol
• Luchtvervuiling
• Medicijnen zoals corticosteroïden
• Te weinig beweging
• Te weinig slaap
• Chronische stress
• Omega 3 vetzuren tekort
• Te hoge inname van omega 6 vetzuren
• Vitamine D tekort
• Bisfenol A (BPA)

Het omkeren van insulineresistentie kan vooral worden gevonden in het wegnemen van de oorzaken.

Welke symptomen zijn er bij insulineresistentie?

Insulineresistentie kan eigenlijk vrij goed worden bepaald aan de hand van symptomen. Je hebt er dus lang niet altijd een bloedonderzoek, of ander onderzoek voor nodig.

Symptomen die een indicatie geven voor insulineresistentie zijn:

• Hoge behoefte aan zoetigheden
• Vermoeidheid na het eten (lunchdip)
• Grote eetlust
• Buikomvang groter dan de heupomvang
• Overgewicht
• Huidproblemen zoals acné
• Vervette lever
• Hoog cholesterol
• Nierproblemen

Heb je drie of meer van deze symptomen, dan is de kans erg groot dat je in meer of mindere mate insulineresistent bent.

Je hoeft trouwens geen overgewicht te hebben om insulineresistentie te hebben. Je kunt een normale BMI hebben, met daarbij tóch verhoogde insulinewaardes.

Hoe kan je insulineresistentie testen?

Heb je behoefte aan aanvullend onderzoek om insulineresistentie te testen. Dan zijn er deze mogelijkheden..

HOMA-IR

De gouden standaard voor het diagnosticeren van insulineresistentie is de HOMA-IR (Homeostasis Model Assessment for Insulin Resistance). Dit wordt ook wel de HOMA-index genoemd. Bij deze test worden de bloedglucose en de insuline nuchter (12 uur lang niet gegeten) gemeten.

Je kunt hier een testkit aanvragen, waarmee je naar een prikpunt bij jou in de buurt kunt gaan, zodat vervolgens je HOMA-index bepaald kan worden.

HOMA2-IR

De HOMA2-IR is de vernieuwde versie van de HOMA-IR en berekent ook de activiteit van de bètacellen (de cellen in je alvleesklier die insuline produceren) en de insulinegevoeligheid.

Orale Glucose Tolerantie Test (OGTT)

Met een orale glucose tolerantietest wordt bepaald hoe de glucose in het bloed verandert na het drinken van een suikerdrankje wat 50 gram glucose bevat. Zo kan men achterhalen of het lichaam voldoende insuline maakt om de glucose te verwerken.

Tijdens een OGTT wordt er eerst een meting gedaan als je nuchter bent. In de meeste gevallen gaat dit door middel van een vingerprik. Na de meting krijg je een bepaalde hoeveelheid suikerwater toegediend. Je lichaam krijgt vervolgens twee uur de tijd om de glucose weg te werken. Daarna worden er nog één of meerdere metingen gedaan.

Is de glucose na het drinken van de suikerdrank te hoog in het bloed? Dan is het vrijwel zeker dat er insulineresistentie aanwezig is.

Wist je dat bij een stam in Afrika, die nog leven als de jager-verzamelaars, de bloedsuikerspiegel helemaal niet stijgt na de inname van 50 gram glucose met de orale glucose tolerantie test? Dat is pas een perfecte insulinehuishouding en bloedsuikerspiegel.

HbA1C

De afkorting staat voor Hemoglobine A1c. Hemoglobine A1c is een eiwit dat de rode bloedcellen zijn kleur geeft. Hier is ook suiker aan gebonden. Een goed HbA1c-gehalte is lager dan 53 mmol/mol (7%). Dat wil zeggen dat de bloedsuikers gemiddeld tussen de 6 en 9 mmol/l waren.

Het HbA1c wordt gebruikt om te kijken hoe het gemiddelde van de bloedglucosewaarden over de afgelopen 2 tot 3 maanden waren.

Taille omtrek

Insulineresistentie kan appelvormige obesitas veroorzaken, dus hoe groter de omtrek van je taille is, hoe groter ook de kans is dat je insulineresistentie hebt. Een vrouw valt in de risicogroep wanneer haar tailleomtrek 80 cm of meer is.

Waarom geen insulineresistentie test bij de huisarts?

Als je insulineresistentie ontwikkelt en je de huisarts bezoekt met klachten, zal die niets opmerken in je bloed. De huisarts volgt hierin namelijk de NHG Richtlijn en laat daarom alleen de nuchtere bloedglucose bepalen.

Als de bloedsuikerwaarden nog binnen de referentiewaarden zijn, zal niet verder worden gekeken en dus ook geen insuline worden gemeten. In feite is bij een bovengrens van de bloedsuikerwaarden de kans aanwezig dat er in meer of mindere mate insulineresistentie is ontstaan.

Met deze aanpak is het wachten totdat de nuchtere bloedsuikerspiegel verder gaat stijgen. Als je hier namelijk niets aan doet, is de kans groot dat de cellen steeds ongevoeliger worden voor insuline en dat het glucose niet meer weg te krijgen is. En als dat eenmaal gebeurt, wordt de diagnose diabetes type 2 gesteld, terwijl je eigenlijk al heel lang (en dit kan jaren zijn) insulineresistent was.

Alleen bij nuchtere glucose waardes die liggen tussen de 4,0 en 4,5 mmol/l, heb je een grote kans dat je erg insulinegevoelig bent. Een andere indicator die indirect kan aangeven hoe je insuline functioneert, is de bloedsuikerspiegel na de maaltijd. Die zou idealiter niet verder mogen stijgen dan +1 mmol/l.